Zastój limfatyczny w nogach – jak do niego dochodzi i jak mu zaradzić?

Obrzęki wywołane zastojami limfy mogą przydarzyć się każdemu. Zastoje te mogą tworzyć się w różnych obszarach ciała – często obejmują jedną z kończyn. Co oznacza obrzęk limfatyczny? Jak do niego dochodzi? W jaki sposób można go zmniejszyć?

Czym jest limfa?

Na początku wyjaśnijmy, czym jest limfa i co to jest limfa w nogach. Co kryje się pod tym terminem?

Limfą (łac. lympha), inaczej chłonką, określa się rodzaj płynu tkankowego, który wypełnia naczynia limfatyczne, nazywane także naczyniami chłonnymi. Razem z nimi tworzy ona układ chłonny, czyli układ naczyń limfatycznych. Limfa transportowana jest z tkanek organizmu, przez naczynia limfatyczne oraz węzły limfatyczne, aż do krwiobiegu.

Płyn ten spełnia funkcje transportową oraz odpornościową. Zawiera on komórki ważne dla układu immunologicznego, ale także służy do innych celów, na przykład może transportować tłuszcze oraz inne substancje, które uwalniane są przez komórki w danych tkankach. Dzięki temu pomaga w usuwaniu nadmiaru substancji z różnych obszarów ciała.

Jak dochodzi do zastojów limfatycznych?

Jakiekolwiek zaburzenia w przepływie limfy mogą prowadzić do zastojów limfy. To stan, który może skutkować rozwijaniem się obrzęków oraz innych nieprzyjemnych objawów. Dolegliwość ta w zaawansowanym stadium bywa określana również jako słoniowacizna.

W przypadku obrzęku limfatycznego naczynia limfatyczne w nogac nie odprowadzają limfy prawidłowo, dlatego zaczyna ona w nich zalegać.

Zastój limfatyczny nóg – przyczyny

Przyczyny obrzęków limfatycznych nóg mogą być zróżnicowane i dzielone są one na dwie kategorie – pierwotne i nabyte. W pierwszym przypadku obrzęki te wiążą się z wadami wrodzonymi, które utrudniają prawidłowy odpływ chłonki z naczyń limfatycznych. W drugim z kolei z nabytymi później dolegliwościami, urazami czy operacjami.

Do głównych przyczyn obrzęków limfatycznych zaliczane są:
• Doznane urazy, na przykład stłuczenia, zwichnięcia i złamania kończyn,
• Zapalenia skórne,
• Zapalenia naczyń chłonnych prowadzące do zaburzenia pracy ich zastawek,
• Zakażenia pasożytnicze, na przykład nicieniem Wuchereria bancrofti czy pasożytami Brugia malayi, Brugia timori,
• Powikłania po zabiegach i operacjach, na przykład często występują one po operacyjnym usunięciu prostaty oraz usunięciu węzłów chłonnych, a także po radioterapii, która sprzyja zwłóknieniom tkanek,
• Choroby tkanki łącznej, na przykład u osób z RZS – reumatoidalnym zapaleniem stawów,
• Choroby dziedziczne, na przykład choroba Milroya, która prowadzi do zastoju limfy w jelitach i obrzęków kończyn,
• Niewykształcenie się naczyń limfatycznych w okresie płodowym.

Objawy obrzęku limfatycznego

Do głównych objawów wskazujących na rozwijający się obrzęk limfatyczny zaliczane są:
• Widoczna opuchlizna – na początku jest ona niewielka i bezbolesna, natomiast następnie może stać się większa i ciastowata, co oznacza, że po dopiero pewnym czasie od nacisku skóry wraca ona do swojej formy.
• Zmiany skórne – skóra z obrzękiem limfatycznym staje się stwardniała, gruba, nadwrażliwa. Z czasem mogą rozwijać się również zakażenia skóry.
• Trudno gojące się rany – rany w obszarach objętych obrzękiem limfatycznym mogą goić się wolniej i trudniej.
• Słoniowacizna – jest ostatnim stadium rozwoju obrzęku limfatycznego, gdy dochodzi do znacznego pogrubienia obwodu kończyny oraz jej deformacji, co może prowadzić do problemów z ruchomością.

Jak zmniejszyć i przeciwdziałać zastojom limfatycznym?

Gdy pojawia się zastój limfatyczny w nogach, można zastosować różne rozwiązania, które pomagają w jego redukcji. Są one zależne głównie od przyczyny i nasilenia dolegliwości. Najczęściej wybierane są:

Kompresjoterapia
Inaczej terapia uciskowa lub kompresyjna. Polega na stosowaniu wyrobów uciskowych, na przykład podkolanówek uciskowych, rajstop i pończoch kompresyjnych, rękawów albo bandaży. Nacisk stymuluje wtedy przepływ chłonki i zmniejsza obrzęki.

Farmakoterapia
W zależności od powodu obrzęku stosowane mogą być różne leki, na przykład przeciwzapalne, przeciwpasożytnicze, antybiotyki.

Drenaż limfatyczny
Jest to rodzaj masażu, który może być prowadzony manualnie, czyli ręcznie, albo z użyciem aparatów podciśnieniowych. Drenaż limfatyczny powoduje poprawę krążenia limfy i redukuje obrzęki.

Zabiegi medycyny estetycznej
Zastoje limfatyczne mogą być leczone z użyciem różnych zabiegów medycyny estetycznej, na przykład zabiegów podciśnieniowych, karboksyterapii, która polega na przyspieszeniu przepływu limfy.

Operacje
W skrajnych przypadkach konieczne może być wykonanie operacji polegających na usunięciu zmienionych tkanek i przeszczepieniu węzłów i naczyń limfatycznych.

Warto pamiętać, że jeśli domowe metody na obrzęk limfatyczny nie działają, konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem.