Profilaktyczna mastektomia. Kiedy jest stosowana? Na czym polega?

Mastektomia profilaktyczna, znana również jako mastektomia prewencyjna albo zapobiegawcza, to zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu jednej lub obu piersi w celu zmniejszenia ryzyka zachorowania na raka piersi. Kiedy przeprowadza się ten zabieg? Jak się go wykonuje?

Czym jest profilaktyczna mastektomia?

Profilaktyczna mastektomia w walce z rakiem piersi jest zabiegiem, który prowadzi się u kobiet, u których ryzyko zachorowania na raka piersi jest znacznie podwyższone.

O zabiegu tym zaczęto mówić częściej wtedy, gdy w 2013 roku przeprowadziła go znana aktorka Angelina Jolie. Polega on na usunięciu jednej albo obu piersi, jeszcze zanim rozpocznie się proces nowotworowy, aby zachować zdrowie na dłużej. Dodatkowo zabiegowi może towarzyszyć rekonstrukcja piersi z użyciem implantów, co pozwala zachować naturalny wygląd biustu.

Kiedy stosuje się profilaktyczną mastektomię?

Zabieg ten może być wykonany z różnych wskazań. Kiedy warto rozważyć prewencyjne usunięcie piersi?

Mutacje genetyczne
U kobiet z określonymi mutacjami genetycznymi, takimi jak mutacje genów BRCA1 lub BRCA2, ryzyko zachorowania na raka piersi jest znacznie wyższe. Ryzyko to wynosi nawet 56-80% w przypadku mutacji genów BRCA1 oraz 6% w przypadku mutacji genów BRCA2. Dodatkowo większe ryzyko nowotworów piersi występuje w przypadku mutacji genu CHEK2. Często rekomenduje się wtedy profilaktyczną mastektomię, zwłaszcza jeśli w rodzinie występował wcześniej rak piersi.

Historia raka piersi w rodzinie
Nawet w przypadku braku mutacji genetycznych wskazujących na raka piersi zaleca się wykonanie profilaktycznej mastektomii, gdy u bliskich osób tych w rodzinie występował rak piersi, szczególnie przed 50. rokiem życia.

Wykryty rak jednej piersi
Kobiety, u których zdiagnozowano już raka w jednej piersi, mogą zdecydować się na profilaktyczną mastektomię w zdrowej piersi, aby zmniejszyć ryzyko ponownego wystąpienia choroby.

Profilaktyka w przypadku innych schorzeń
W niektórych przypadkach kobietom z niektórymi chorobami genetycznymi, takimi jak zespół Li-Fraumeni, zaleca się wykonanie profilaktycznej mastektomii ze względu na zwiększone ryzyko raka piersi.

Na czym polega profilaktyczna mastektomia?

Profilaktyczna mastektomia polega na chirurgicznym usunięciu jednej lub obu piersi w celu zmniejszenia ryzyka raka piersi.

Wyróżnia się dwa rodzaje tego zabiegu:
• Jednostronna profilaktyczna mastektomia – usuwa się tylko jedną pierś, zazwyczaj pierś o podwyższonym ryzyku lub pierś, która nie była dotknięta nowotworem.
• Obustronna profilaktyczna mastektomia – polega na usunięciu obu piersi. Zabieg jest zalecany u kobiet z wysokim ryzykiem raka w obu piersiach.

Zabieg może być przeprowadzony na kilka sposobów:
• Całkowita mastektomia – usunięcie całej tkanki piersi, łącznie ze skórą, sutkiem i otoczką. Rekonstrukcja piersi nie jest wtedy możliwa.
• Mastektomia oszczędzająca skórę – usunięcie tkanki piersi z zachowaniem skóry piersi, dzięki czemu można przeprowadzić następnie rekonstrukcję piersi z użyciem implantów.
• Mastektomia oszczędzająca sutek – usunięcie tkanki piersi z zachowaniem skóry, brodawki i otoczki, często wykonywane w połączeniu z rekonstrukcją piersi.

Profilaktyczna mastektomia na NFZ – czy jest możliwa?

Tak, zabieg profilaktycznej mastektomii może być wykonany na NFZ, także razem z rekonstrukcją piersi.

Pacjentki po mastektomii również mogą otrzymać zwrot kosztów od NFZ za nowoczesne wyroby medyczne, takie jak kompresyjne rękawy profilaktyczne, biustonosze zapobiegające obrzękom, kompresyjne pasy, specjalistyczne biustonosze pooperacyjne oraz protezy piersi.

Czy profilaktyczna mastektomia jest skuteczna?

Chociaż profilaktyczna mastektomia znacznie zmniejsza ryzyko zachorowania na raka piersi, należy pamiętać, że żadna operacja nie może całkowicie wyeliminować tego niebezpieczeństwa. Zwykle pozwala ona jednak na obniżenie go nawet o ponad 90-95%.

Dla uzyskania jeszcze lepszych efektów niekiedy zaleca się dodatkowe wykonanie profilaktycznej adneksektomii, czyli zabiegu polegającego na usunięciu jajników i jajowodów.

Decyzja o poddaniu się profilaktycznej mastektomii jest kwestią wysoce indywidualną i wymaga dokładnego rozważenia różnych czynników, w tym wykonania wywiadu osobistego i rodzinnego, badań genetycznych, analizy potencjalnego ryzyka i korzyści związanych z operacją.

Czy profilaktyczną mastektomię można wykonać u każdej kobiety?

Podobnie jak w przypadku innych operacji, także przy prewencyjnej mastektomii pojawiają się pewne przeciwwskazania, do których zaliczane są:
• Otyłość – BMI wyższe od 35,
• Palenie papierosów,
• Cukrzyca,
• Inne obciążenia zdrowotne.

Należy też pamiętać o tym, że zabieg może spowodować skutki uboczne, na przykład trudno gojące się rany, blizny, krwawienia i infekcje, które mogą wymagać ponownych zabiegów, a nawet usunięcia implantów. Działania niepożądane nie są jednak częste.